Metafoor

Een metafoor is een taalkundig middel (= retorische figuur) om iets uit te drukken of visueel weer te geven. De metafoor wordt vaak gebruikt in poëzie.

De metafoor vertegenwoordigt een linguïstisch verband tussen twee betekenisniveaus, die meestal niet met elkaar verbonden zijn. Volgens de metafoortheorie van vandaag bestaat het uit een beelddonor en een beeldontvanger.
Voorbeeld: Het vuur van de liefde. Het woord liefde, dat een abstract begrip beschrijft, fungeert als ontvanger van het beeld. Het concrete woord vuur fungeert als beelddonor. De eigenschappen van de betekenis van het woord vuur zouden de eigenschappen van de betekenis van het woord liefde ongeveer moeten karakteriseren en liefde levendiger maken.

Metafoor is een van de stijlfiguren in de retoriek. Dit zijn vormen van oneigenlijke aanduiding. De metafoor verschilt van andere stijlfiguren doordat de relatie tussen wat letterlijk wordt gezegd en wat figuurlijk wordt bedoeld er specifiek een is van gelijkenis, en niet van nabijheid of contiguïteit tussen bijzonder en algemeen, of van tegenstrijdigheid (ironie).

Metaforen worden voornamelijk om deze redenen gebruikt:

• Er is geen eigen woord voor wat er wordt bedoeld.
• Voor een bestaand woord of ding aangeduid is beledigend of negatief beoordeeld. Daarom wordt het woord geparafraseerd door een onschuldigere uitdrukking bijvoorbeeld "vertrekken" voor "sterven".
• Een abstract concept moet zinvol worden gemaakt door een meer beschrijvend feit, bijvoorbeeld "The ravages of time".
• Die feitelijke eigenschap berust op een overeenkomst die met name moet worden benadrukt. "De Leeuw van Munster" staat voor Clemens-August von Galen. Dit benadrukt zijn strijdlustige houding in het nazi-verzet.